Wiele osób budujących swój pierwszy dom zastanawia się nad zasadami działania wentylacji grawitacyjnej. W tym artykule przyjrzymy się bliżej temu naturalnego zjawisku, dzięki któremu możliwa jest wymiana „zużytego” powietrza z wnętrza budynku na świeże z zewnątrz.
Należy więc zadać sobie ważne z punktu widzenia inwestora pytanie: Jak działa wentylacja grawitacyjna? Jest to raczej prosta zasada, jednak wymaga omówienia. Powietrze znajdujące się na zewnątrz dostaje się do środka poprzez nawiewniki, z kolei „stare” powietrze ucieka przez kominy wentylacyjne. Wygląda to na niezbyt złożony schemat, jednak w jaki sposób możliwa wymiana powietrza, w szczególności uzyskanie ciągu i skąd bierze się jego zanikanie w niektórych sytuacjach? Otóż wentylacja grawitacyjna bazuje na konwekcji. Jest to ruch powietrza generowany poprzez różnicę w ciśnieniu i gęstości w pomieszczeniach. Rozgrzane ciepłe powietrze z wnętrza budynku ma mniejszą gęstość od powietrza spoza domu. W ten sposób kieruje się ono w górę z zaznaczeniem, że taki schemat jest możliwy jeśli do obiektu dostaje się chłodniejsze powietrze. Stąd też bierze się potrzeba instalacji w postaci kanałów wentylacyjnych, gdzie tworzy się „ciąg”. Jest to umowne określenie, w praktyce jest to wymiana ciepłego powietrza na chłodniejsze dzięki prawom fizyki.
Zgodnie z tą zasadą wentylacja grawitacyjna nie potrzebuje zewnętrznego zasilania energią elektryczną. Nie ma się co zepsuć, więc ten naturalny mechanizm działa teoretycznie bez obsługi z naszej strony. Jest to również instalacja gwarantująca domownikom bezpieczeństwo. Wentylacje grawitacyjną stosuje się zgodnie z prawem w kotłowniach oraz innych pomieszczeniach, gdzie niezbędna jest wymiana powietrza. Należy pamiętać, że prawidłowe działanie systemu jest możliwe dzięki istnieniu nieszczelności w stolarce okiennej. Potrzebna jest więc różnica temperatur między tą panującą na zewnątrz, a tą wewnątrz domu. W skrajnych przypadkach w okresie letnim może dochodzić do sytuacji, kiedy wentylacja grawitacyjna szkodzi zamiast pomagać. Powietrze zamiast wydostawać się w trakcie gotowania z kuchni, może trafić do sypialni lub pokoju dziecka. Wszelkie zanieczyszczenia trafiają nie tam, gdzie trzeba. Wentylacja grawitacyjna działa skutecznie w przypadku rozmieszczenia kanałów we właściwy sposób. Prawidłową wysokość kanału mierzy się od kratki (wlotu powietrza). Problem pojawia się w budynkach jednorodzinnych o niewielkim metrażu. Tutaj wysokość obiektu generuje problem w wydajnym działaniu wentylacji.
Przyjmuje się, że skuteczne działanie wentylacji jest uzależnione także od kanałów o gładkich ściankach. Wówczas łatwiej jest o dobry przepływ powietrza, zalecamy więc przekrój okrągły. Kwadratowy nie przysłuży się w produktywnym działaniu. Równie ważne w zachowaniu prawidłowego działania jest zastosowanie otulin dla kominów. Izolacja cieplna jest niezbędna, ponieważ w miejscach nieogrzewanych np. na strychu może dochodzić do osłabienia ciągu. Właściwe funkcjonowanie wentylacji grawitacyjnej jest też uzależnione od stosowania nawiewników w oknach lub ścianach.